Sâm Ngọc Linh ngày càng quý hiếm và có nguy cơ bị tuyệt chủng
Trong kỳ 1 chúng ta đã tìm hiểu về giá trị và nhiều công dụng tuyệt vời từ Sâm Ngọc Linh mang lại. Tuy nhiên vào những năm 80, khi các công cuộc tìm kiếm và khai thác tự do diễn ra trên diện rộng song song đó là giá trị của Sâm Ngọc Linh chưa được đánh giá đúng, nên giá sâm cũng theo giá thị trường tự do, giá trị ngang ngữa với nhân sâm Hàn Quốc. Mãi đến năm 90, sau khi các đề tài nghiên cứu về Sâm Ngọc Linh dần hoàn thiện và sản lượng sâm khan hiếm dần thì giá sâm mới được nâng cao.
Tuy vậy, việc khai thác, mua bán và sử dụng tràn lan, chưa có quy định quản lý, bảo vệ cùng các chính sách, giải pháp đầu tư, quy hoạch phát triển khiến trên 108 vùng sâm mọc tự nhiên giữa Quảng Nam và Kon Tum bị cạn kiệt, thậm chí có nguy cơ tuyệt chủng. Bên cạnh đó việc tàn phá rừng nguyên sinh cũng dẫn đến môi trường sinh trưởng của Sâm Ngọc Linh bị thu hẹp. Ngày nay sâm Ngọc Linh tự nhiên thực sự rất hiếm hoi, hầu như đã biến mất, nếu còn cũng chỉ còn những củ sâm nhỏ chừng vài năm. Nên trên mạng có thông tin người đi rừng đào được củ sâm giá trị gần nữa tỉ là thông tin thổi phồng đã được các báo chính thống đưa tin.
Trước tình hình đó, Chính phủ đã quyết định thành lập “vùng cấm quốc gia” ở vùng sâm mọc tập trung tại 2 tỉnh này và xếp sâm Ngọc Linh vào danh sách các loại cây cấm khai thác, mua bán và thành lập khu dược liệu Trà Linh (Trà My) nhầm bảo tồn và nhân giống. Theo quy hoạch của tỉnh và vùng Nam Trà My từ nay đến 2030 sẽ phát triển lên đến 15,000 hecta rừng để trồng Sâm Ngọc Linh
Hiện nay đồng bào dân tộc thiểu số Xê Đăng (Ca Dong) đã ý thức được trong việc trồng và bảo vệ giống sâm quý này. Có hộ dân đang sở hữu vườn sâm giá trị đến không tưởng là vài chục triệu đô la, tuy nhiên họ không bán mà thành lập 2 khu vực trồng sâm riêng biệt, một khu vực trồng để khai thác kinh doanh, một khu vực để bảo tồn, phát triển và nhân giống. Việc nuôi trồng dựa vào kỹ thuật tích lũy lâu năm đút kết nên.
Đọc thêm: Sâm Ngọc Linh - Thần Dược cho sức khỏe - kỳ 1
Bảo tồn song song với nguy cơ bị phá hoại
Lợi nhuận khổng lồ từ Sâm Ngọc Linh mang đến, biến ước mơ đổi đời của nhiều người dân thành hiện thực nên đã kéo theo lòng tham không đáy của nhiều kẻ gian. Từ đào phá những củ sâm lâu năm thậm trí cả chục năm, trăm năm đến những những cây sâm giống chỉ 1-3 năm tuổi. Với những hộ trồng sâm, những cây sâm giống là cả một gia tài, bởi một cây sâm phải mất 3 năm mới ra hoa, từ một bông hoa sau thêm 1-2 năm sẽ cho ra tầm 35-42 hạt giống, nhưng trong đó chỉ có hơn 20 hạt mới phát triển thành cây sâm. Cho nên cũng dễ hiểu vì sao sâm giống bé nhỏ không có giá trị làm thuốc vẫn bị kẻ gian tìm mọi thủ đoạn cướp lấy mồ hôi công sức cảu người dân Xê Đăng, Ca Dong.
Từ xót xa đến căm phẩn, từ những người dân mộc mạc chất phát họ cũng phải vùng lên, sử dụng biện pháp mạnh nhất để bảo vệ tài sản của mình: nhà nhà vót chông, người người vót chông. Những mũi chông nhọn hoát được vót từ những cây tre già có thể xuyên thủng bàn chân của những kẻ gian liều lĩnh mò vào vườn sâm. Những bẩy chông được đặc khắp nơi ngụy trang kín đào ở khu vực và lối dẫn vào vườn sâm. Bẫy dày đặt đến ngay cả người dân cũng thỉnh thoảng vướng vào bẩy của mình, thế nhưng mất trộm vẫn diễn ra. Thậm chí người dân Xê Đăng thường xuyên di dời vùng canh tác đến những nơi hẽo lánh và thay phiên canh gác.
Bảy chông nhọn hoắc phòng kẻ gian xung quanh rào chắn
Bên cạnh đối phó với kẻ trộm, những người trồng sâm còn đối mặt với kẻ thù khác : đó chính là chuột. Sâm là món ăn khoái khẩu của loài chuột rừng. Một đêm 1 con chuột có thể ăn hết 3 cây sâm ngọc linh từ 5 năm tuổi. Cho nên ngoài những bẩy chong, người dân Xê Đăng còn làm bẩy chuột, bẩy thỏ. Ước mong của họ là được sự trợ giúp của khoa học kỹ thuật để việc bảo vệ Sâm được nhẹ nhàng hơn hiệu quả hơn. Bởi những đồng bào nơi đây vốn hiền hòa, họ không mong có những cuộc chiến đổ máu, chỉ mong tài sản của mình được bảo vệ mà thôi.
Nguy cơ thật giả lẫn lộn, sâm giả tràn lan
Bên cạnh cuộc chiến bảo vệ Sâm tàn khốc thì người trồng sâm cũng đối mặt với nguy cơ sâm Ngọc Linh giả - củ dã tam thất hay tam thất vũ điệp. Đây cũng là một loại sâm có cấu trúc tương tự như Sâm Ngọc Linh về hình dáng củ đến lá sâm. Tuy nhiên cấu trúc hóa học của chúng chỉ tầm 9-11 saponin, nó cũng có một vài công dụng tốt cho sức khỏe tuy nhiên không thể sánh bằng Sâm Ngọc Linh thậm chí không bằng sâm Trung quốc và Hàn Quốc.
Các đốt của Sâm Ngọc Linh mộc so le nhau, và 1 năm chỉ cho ra 1 đốt, cây hơn 20 năm tuổi thế mà chỉ dài khoảng 10cm, nhìn rất cằn cỏi do các đốt mọc chằn chịt nhau, còn tam thất vũ điệp 1 năm ra đến 7-10 đốt và các đốt thẳng hàng, đều nhau.
Ngoài ra có thể phân biệt sâm Ngọc Linh thật giả qua mặt cắt củ sâm.
Sâm Ngọc Linh thật bên trong mặt cắt có màu vàng tươi, còn Sâm Ngọc Linh giả, ở đây lấy trường hợp tam thất vũ diệp loại gần giống nhất thì cũng có màu vàng quanh lớp ngoài màu nâu nâu tím tím nhưng nếu là củ tươi sẽ có mủ, còn củ để tủ lạnh để giữ độ tươi cho giống Sâm Ngọc Linh thật thì sẽ bị héo ( như hình)
Khi nấu nước uống, củ tam thất đắng nghét chứ không có vị đắng lẫn ngọt mát, thanh thanh đặc trưng của sâm Ngọc Linh. Loại củ này chỉ có giá chừng vài trăm ngàn đồng/kg nhưng khi đội lốt sâm Ngọc Linh, giá lên đến vài chục triệu đồng/kg.
Những củ tam thất này được bơm chất kích thích trong quá trình trồng để lên mầm sớm, giúp vòng đời của cây nhanh hơn so với tự nhiên nhằm tạo nên những mắt giống củ sâm Ngọc Linh thật. Ngoài ra, vị đắng ngọt của sâm cũng được làm giả rất nguy hiểm bằng cách tẩm hóa chất vào củ tam thất hay tiêm chất bảo quản để giữ củ tươi lâu
Tác hại của sâm giả kéo theo việc gây hoang mang cho người sử dụng trực tiếp ảnh hưởng đến hiểu lầm giá trị hiệu quả Sâm Ngọc Linh mang lại, giá thành có nguy cơ bị đánh đồng với sâm giả.
Đến Kon Tum hay Quảng Nam, bạn không khó để bắt gặp một cửa hàng bán sâm hoặc rượu Sâm Ngọc Linh, tuy nhiên giá thành một bình rượu với 1 củ sâm to chỉ vài triệu đồng. Khi được hỏi về nguồn gốc Sâm thì nhân viên kể cả chủ cửa hàng nhanh chóng đem ra 1 củ « sâm Ngọc Linh » mới thu hoạch còn tươi để chứng minh cho khách xem. Tuy nhiên, như chúng ta đã biết, Sâm Ngọc Linh thật sinh trưởng trên vùng núi cao hơn 1200m, đường núi hiểm trở đi và về phải mất cả nữa ngày trời.
Giả làm củ sâm Ngọc Linh đã tinh vi, ngày nay nhiều kẻ gian lại làm giả luôn rễ sâm ngọc linh. Bởi vì thân rễ sâm ngọc linh cũng chứa tương đương số lượng hợp chất saponin như thân củ, nên rễ sâm Ngọc Linh cũng có công dụng tương đương và giá trị kinh tế cao. Mỗi năm đồng bao dân Xê Đăng chỉ thu hoạch được hơn trăm kg Sâm Ngọc Linh đem bán và trong số đó họ chiết ra được tầm vài kg rễ sâm. Tháng 8/2018 tại hội chợ thương mại trưng bày sản phẩm Sâm Ngọc Linh và sản phẩm nông sản đặc trưng miền núi, hơn 20 hộ đồng bào Xê Đăng đã bán ra được 8,3 tỉ đồng tương đương 110 kg sâm Ngọc Linh, đây là số lượng sâm Ngọc Linh được bán ra nhiều nhất trong vòng 10 năm nay. Sản lượng ít, trong khi nhu cầu thị trường lại rất cao. Vì thế bọn gian thương đã lợi dụng sự giống nhau của 2 loại rễ sâm này và làm giả, trộn lẫn đánh lừa người tiêu dùng.
Cho nên khách hàng cần lưu ý, mùi vị của Sâm Ngọc Linh rất đặc trưng, và Rễ sâm Ngọc Linh thật cũng như củ sâm, đó là vừa cắn vào thì hơi đắng nhưng nhai kỷ sẽ cảm nhận được vị ngọt hậu, ngọt ngọt thanh thanh, không bị đắng gắt và chát như rễ và củ giả.
Bị tàn phá, bị làm giả, không có chính sách quy hoạch đúng đắn, không có thương hiệu để vươn ra thế giới, cho nên dù là cây sâm quý nhất thế giới nhưng giá thị trường của Sâm Ngọc Linh vẫn thấp hơn so với giá nhân sâm rừng Hàn Quốc.
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng nhấn mạnh: "Nếu như sức khỏe quý như vàng, thì sâm Ngọc Linh còn quý hơn vàng. Vậy thì tại sao Việt Nam không mang sản phẩm này vươn tầm ra thế giới?"
Thủ tướng nhận xét hiện chúng ta không thể chỉ đạt mục tiêu trước mắt là thu về tiền tỉ trong các phiên chợ sâm Ngọc Linh trong nước mà phải là tỉ đô la trong tương lai vươn ra thế giới. Vì vậy, phải bảo vệ được thánh địa sâm Ngọc Linh để giữ vững nguồn gen thuần chủng sâm Ngọc Linh là rất quan trọng.
Đề cập đến các ý kiến về "di thực sâm Ngọc Linh", Thủ tướng cho rằng việc này từng áp dụng, đem Sâm Ngọc Linh trồng ở Sa Pa với điều kiện canh tác như núi Ngọc Linh nhưng không thành công. Và khác định việc di thực bừa bãi sẽ là mất thương hiệu sâm Ngọc Linh.
Thủ tướng chỉ đạo các ngành các cấp phải kiểm soát chặt chẻ đầu vào, đầu ra; kiên quyết xử lý nghiêm tình trạng trộn lẫn thật giả, buôn bán trái phép, làm ảnh hưởng uy tín, thương hiệu sâm Ngọc Linh. Song bên cạnh đó, các ngành liên quan phải tạo điều kiện thuận lợi để hỗ trợ cho tỉnh phát triển sâm Ngọc Linh và dược liệu các loại dưới các tán rừng già sum suê để giúp tỉnh "trở mình" thành trung tâm dược liệu trọng điểm quốc gia.
Xem sản phẩm: Sâm Ngọc Linh Tại Đây
Số lượng :
Tổng tiền :
